Steden veranderen niet zo snel van naam. Het veranderen van
een naam van een stad heeft behoorlijk veel consequenties. Briefpapier moet
worden veranderd, atlassen moeten worden herzien en last but not least zal de
stad zich opnieuw moeten profileren onder zijn nieuwe naam. Toch zijn er wel
steden geweest die hun naam diverse keren hebben zien wijzigen. Het bekendste
voorbeeld is Istanbul dat ooit Constantinopel heette en daarvoor Byzantium.
Andere voorbeelden zijn de stad Varna in Bulgarije, die ooit Stalin heette en
daarvoor Odessus, en Sint Petersburg dat een relatief korte periode door het
leven ging als Leningrad.
De stad Wolgograd is gesticht in 1589 als “Tsaritzin”. Zo
heette de stad tot 1925. Vanaf dat moment is Tsaritzin herdoopt als Stalingrad.
Acht jaar na de dood van Stalin, in 1961, vond men het tijd Stalin niet langer
als lichtend voorbeeld te zien en zo doende veranderde de naam van de stad in
Wolgograd. “Grad” is overigens het Russische woord voor “stad”. Wolgograd heet
dus letterlijk “stad aan de Wolga”.
We schrijven nu 2 februari 2013 en dat is precies 70 jaar na
de overwinning van de Russen op de Duitsers in het toenmalige Stalingrad.
Veteranen hebben nu geopperd de naam Wolgograd weer te veranderen in
Stalingrad. Reden? Niet omdat Stalin wordt gerehabiliteerd, maar omdat de naam
Stalingrad wordt geassocieerd met het verlies van meer dan vijfhonderdduizend Russische
mensenlevens in de slag om Stalingrad. Deze slag staat bekend als de bloedigste
veldslag in de wereldgeschiedenis tot nu toe, een afschuwelijk dieptepunt in de
Tweede Wereldoorlog, maar ook een belangrijk keerpunt. Vrijwel niet een huis
stond nog overeind. Het huis van Paulov is nu een herdenkingsmonument omdat
zijn huis als enige nog overeind stond.
Door de naam Stalingrad weer toe te kennen aan Wolgograd
blijft de herinnering aan deze slag levend. De vraag is nu of het voorstel
doorgaat. Wat in ieder geval wel is besloten, is dat de stad op een aantal
dagen Stalingrad heet, en wel op 2 februari , op 9 mei en nog enkele andere
herdenkingsdatums. De verwachting is dat deze naamsverandering op den duur
permanent zal zijn.
Is dat wel een goed idee? Ik vind dat niet. De naam
Stalingrad maakt de stad somber. De naam Stalin doet denken aan staal. Stalin
was dan ook de man van staal. Dankzij deze eigenschap wonnen de Duitsers de
slag in het oosten en dat is goed. Toch vind ik Staritzin beter. Staritzin verwijst
naar de plek waar de stad ooit is ontstaan: het kleine zusje van de Wolga, de
Staritza. Volgens een legende zou Ivan de Verschrikkelijke de stad hebben
gesticht en hem hebben genoemd naar de titel van zijn vrouw, Tsaritza. De
Tsaritza heette Anna en Iwan mag dan bekend staan als de Verschrikkelijke, maar
in werkelijkheid was hij een democraat in hart en nieren en helemaal niet zo
verschrikkelijk.
Dordrecht, 2 februari
2013
Geen opmerkingen:
Een reactie posten